De enige goede bacterie is een dode bacterie

"Ik ga hier niet weg voor ik een antibioticakuur heb gekregen."
Met die woorden gaat Mirjam vastberaden voor mij op de stoel zitten.
Mirjam is een gezonde jongedame van eind dertig, moeder van twee kleine kinderen. Vorige week was ze bij een collega huisarts geweest met duidelijke verschijnselen van een bijholteontsteking: verkouden, drukgevoel in het hoofd, pijn bij voorover bukken.
"Nou, zal ik je dan maar een recept geven?" start ik, "Anders duurt het consult zo lang."

Mijn reactie geeft Mirjam de ruimte om te vertellen. Ze is er niet ernstig ziek van, maar de pijn hindert haar wel en kost veel energie. In het verleden kreeg ze dan altijd een antibioticakuur en was ze er voor haar gevoel snel van af. Mijn collega had uitgelegd dat het beter was om geen antibiotica te gebruiken. Maar volgens Mirjam klopt dat niet. Nu is ze al ruim een week aan het kwakkelen.

Nadat ze haar verhaal gedan heeft, heeft Mirjam de ruimte om ook naar mijn verhaal te luisteren over het beleid bij bijholteontsteking vandaag de dag.

Vroeger, en dan praat ik over ruim 15 jaar geleden, was het de gewoonte om bij verschijnselen van een bijholteontsteking antibiotica voor te schrijven. De gedachte was dat de ontsteking veroorzaakt wordt door een infectie met bacteriën. En als je de bacteriën doodt, los je de ontsteking op. Dat alles onder het mom: de enige goede bacterie, is een dode bacterie.
Tegenwoordig weten we dat antibiotica nauwelijks helpen bij een bijholteontsteking.
Het hoofdprobleem is niet de infectie, maar de afsluiting van de bijholtes. Door die afsluiting kunnen de bijholtes bij een ontsteking onder druk komen, en dat geeft pijn.
De ontsteking wordt meestal veroorzaakt door virussen. En antibiotica helpen niet tegen virussen. En zelfs als bacteriën de oorzaak zijn, ben je met antibiotica net zo lang ziek als zonder antibiotica. (Twee en een half week in plaats van achttien dagen.) Verder geven antibiotica kans op bijwerkingen, en vaak antibiotica gebruiken kan leiden tot resistentie.
Dat alles is reden om alleen bij uitzondering antibiotica voor te schrijven bij een bijholteontsteking.

Ik sluit af met de vraag of ik antibiotica moet voorschrijven.
"Ach, misschien moet ik niet zo eigenwijs zijn," antwoordt Mirjam, "als jullie dat zeggen, zal het wel zo zijn."
Zonder antibiotica, maar wel tevreden loopt Mirjam de deur uit.

Wat is nou gebeurd? Heb ik Mirjam overtuigd? Misschien, maar ik denk niet dat het om de argumenten ging.
Wat er gebeurd is, is dat Mirjam en ik contact hebben gemaakt. Dat zij het gevoel had, dat wij samen aan dezelfde kant staan, en hetzelfde doel hebben: haar gezondheid. Dat maakte dat ze kon vertrouwen op mijn advies. En tevreden de deur uit ging, ook al kreeg ze niet waarvoor ze gekomen was.